Wednesday, August 8, 2007

Шувтарсан цагаан бумба буюу єлєн vнэгний vлгэр

Америк долларын ханш унаж байна. Шинжээчдийн vзэж байгаагаар доллар унах ба хятад юань болон еврогийн ханш єсєх vзэгдэл цаашид бас vргэлжлэх бололтой. Банкинд мєнгєє доллароор хадгалсан хvмvvс vvнээ тєгрєг, эсвэл юань болгож байгаа, энэ нь хэнд ч ойлгомжтой алхам. Vvнийг диллер буюу арбитражийн гvйлгээ гэнэ. Ерээд оны эхээр диллерийн эргэн тойронд ямархуу хийрхэл улс орон даяар єрнєж байсныг санацгаая. Банкны хэдэн залуус ардчилалыг эхлvvлж байгаа юм болоод араар нь Чингисийн vеэс vлдээсэн дєрвєн тонн алтыг тавьж байгаад диллер хэмээх муушиг маягийн мєрийтэй тоглоом тоглоод тавиад туучихжээ. Ийм л ойлголт байсан.
Диллер хийж байх тогтоол аль 1986 онд УТТ-оос гарсан, угаасаа алив улс болоод банк арбитражийн гvйлгээ хийж байх ёстой, 4 тонн алтыг заавал цэвэршvvлдэг болоод л Лондон ачуулсан, алдагдал манай техникийн хоцрогдлоос болсон болохоос ардчиллаас болоогvй гэх мэтийн ердийн vнэн vг хийрхэлийн их чимээнд дарагдаад огт сонсдохгvй байлаа. Сvvлдээ энгийн vнэнийг ч мэдэж байгаа нэг нь хэлэхээсээ айж, дарга нар нь угаасаа арбитражийн гvйлгээг “буруу” зvйл гэж зєвшєєрєн биенээ яллаж гарах нь тэр. Vvнээс болоод 1997 он хvртэл Монгол улс арбитражийн гvйлгээ хийгээгvй ба алтаа ч гадагш нь гаргаж цэвэршvvлэхээс айж бохироор нь подволд хадгалах болов. Єнєєгийн тєвшингєєс харвал хэмжээ нь ч Баянхонгор, Євєрхангайн нинжа нарын жилдээ ухдаг алт, Монгол банк алт гаргаж цэвэршvvлдэг, диллер хийдэг нь ч хэний ч сонирхол татахгvй зvй ёсны vйлдэл, алттай байх доллартай байх нь адил зvйл гэдгийг хэн хvнгvй мэднэ. Тєвєг, энд банк санхvvгийн реформ, казиногийн хийрхэл зэргийг дахиж жишээнд татаад хар яршиг. Уул уурхайн салбарыг тойрон єдгєє vvсээд байгаа хийрхэл нь дээрх явдалтай харьцуулахад зvйрлэшгvй том, vлдэх хор холбогдол нь асар их, цаад явуурга нь илvv хорлонтой, тэр vеийг бодвол илvv зориудын зохион байгуулалт, єдєєлттэй эд юм. Гэхдээ нийгэм ингээд хийрхчихээрээ юу ч сонсохоо больчихдог. Нэгэнт єнгєрсєн юмыг “шувтарсан цагаан бумба” гэдэг, бараг л шувтраад дуусах шиг боллоо. Надад нийгмийг ухаажуулах vvрэг ч байхгvй, тэгээд ч миний хvч хvрэхгvй. Гэхдээ сvvлийн хориод жилийн бичсэн юмаа эргэж харахад илvv зєв, алсын хараатай задлан шинжилгээ хийж чадсан байдаг, тvvнээ vзээд кайф болдог юм. Ингэхээр энэ єгvvллийг хожим эргэж кайф авахын тулд єєрєє єєртєє зориулж бичлээ. “Тээр, би хэлээгvй юу!” гээд сууж байх гоё шvv дээ. Гэрчтэй байхын тулд сонинд тавих хэрэгтэй биз дээ?1. Оюу толгойн 34 хувийг ард тvмэн буюу Засгийн газар эзэмших гэж байгаа нь vнэхээр буруу. Яагаад гэвэл Засгийн газар нь бизнесийн байгууллага биш, тэр дундаа уул уурхайн vйлдвэрлэл аваад явж чадахгvйгээ ганц Эрдэнэтээр хангалттай баталж байна. Оросууд одоо єєрийн эзэмшил хэсгээ хувийн менежментэд шилжvvлэх гэж байна. Чингэвэл нэг талаас хувийн хэвшил нєгєє талаас авилгад идэгдсэн Монголын тєр гэсэн бvр ч тэнцвэргvй хослол буй болно. Уг нь Тєр татвар хурааж авах л vvрэгтэй. Иймээс 34 байтугай ганц ч хувь Тєрд хэрэггvй.2. Тєр адаглаад 51 хувь авах тухай сонсголонтой эх оронч vг байнга дуулдах болов. Хоёрхон хамтрагчтай vед л 51 хувь утга учиртай байдаг. Бирж дээр гарч зарагдан олон нийтийн болсон компанийн хувьд 20-30 хувь эзэмшиж байгаа тал голлох шийдвэр гаргагч болдог аж. Тэгээд ч “эх орончид” 51 хувь байсан бол 90 хувь гэнэ, 90 байвал 100 гэнэ, 100 байвал 105 хувь гэж дайрна. Єєрєєр хэлбэл энэ нь ямар ч хувь процентийн тухай яриа биш, мєнхийн шахалт шаардлага юм. Ард тvмэн баялагтай газраа метрлээд хувааж аваад хvрз барьж очоод нинжадах маягийн марзан гэхэд багадмаар ч санал хvчээ авч байна. Эсвэл нэг хэсэг нь ухаад л нєгєє хэсэг нь буюу “ард тvмэн” мєнгийг нь бэлнээр хуваан авах дэндvv сайхан шудрага санал ч газар авч байгаа. Хийрхэхэд эрvvл ухаан юуны хэрэг!3. Єдгєє олон улсын стандарт буй болсон. Анх нефтиэс эхэлсэн “бvтээгдэхvvн хуваах” зарчим нь Тєр зєвхєн татвараа тогтоодог ба ганц ч тєгрєг гаргалгvйгээр нийт баялагийн vнийн дvнгийн 60 хvртэл хувийг авч чаддаг жишиг тогтжээ. Энэ зарчмаар vнэ єндєрсєх, баялагийн нєєц тооцоолсноос нэмэгдэх тутам Тєрд ноогдох ашиг илvvтэй нэмэгддэг аж. Vvнийг олон улсын тогтсон жишиг, бизнесийн алтан дvрэм гэж нэрлэнэ. Буурай орнууд эх оронч санаачлагаараа энэхvv олон улсын жишгээс илvv “таатай” нєхцлийг бодож олон мєрддєг учраас л байгалийн баялаг нь тэднийг улам ядууруулдаг. 4. Тєр 34 хувь эзэмшвэл тvvндээ оногдох хєрєнгє оруулалт гаргах ёстой болно. Энэ бол єнєєгийн нєхцєлд манайд ахадсан алхам. Vvнээс гадна Тєр vйлдвэрлэл явуулаад эхлэхээр л дагаад авилга хээл хахууль гаарна. Юм болгоныг хэд нугалж Тєрд шахдаг бизнес нэгэнт газар аван тогтсон болохоор 34 хувьд гаргах Тєрийн vрэлгэн хєрєнгє оруулалтын хэмжээ нийт 100 хувьд орохоос ч єндєр байх болно. Vvнээс ч илvv гарах болов уу, учир нь улсад шахаж байгаа мєртєє дєнгєж гурав нугалдаг нэгнийг “хэт шудрага маанаг” гэдэг болчоо биз дээ.5. Сангийн яамныхны хийсэн олон улсын жишгээс гажсан энэ хуулийг ч “эх орончид” чамлаж, Тєр 100 хувь авах тухай хийрхэж байгаа. Монголд єнєєдєр ийм их хэмжээний хєрєнгє оруулалтын мєнгє байхгvй. Дэлхийн хєрєнгийн бирж дээр босгож чадахгvй. Хавтгай болсон єнєєгийн ертєнцєд хувьцаа эзэмших гэсэн хэн ч Монголд болж буй хийрхэлийг тов тодорхой харж байгаа. Ийм аймаар мєртєє хvний оруулсан хєрєнгєд тогтвортой байдлын баталгаа єгєхгvй гэж зvтгэхийг нь яана! Галзуу солиотой энэ газар руу сая сая хvмvvсийг мєнгєє хий гэж яаж ятгаж чаднаа?! 6. Оюу толгой єнєєдєр дэлхийн єнцєг булан бvрд мянга мянган ємчлєгчтэй болсон. Эд Монголын газар шороог биш, ирээдvйд буй болох vйлдвэрийг мєнгєє тєлєєд хамтран ємчилж байгаа юм. Эндээс энэ дэлхийн хэн ч ємчлєх эрхтэй. Тэдэнд Монголд болж буй самууны хэн нь буруутай зєвтэй нь хамаагvй, єєрсдийн оруулсан мєнгє нь батлагаагvй болж байгааг л харж vсээ vгтээнэ. Парламентийн гишvvн нь энэ хєрєнгє оруулалтаас болж Тєрийн ордон руугаа дайрахыг уриалж байгаа нь тэдний оруулсан мєнгє тvмбэржvржиг болсныг юунаас ч илvvтэй батлаад буй хэрэг.7. Оюу толгойн хувьцааны ихэнхийг Рио Тенто хэмээх дэлхийн сvпэр компани бирж дээрээс авчихаад байгаа. Энэ бол єнєєх Айванхvv майнууз, Пэрдлаанд энэ тэртэй чинь зvйрлэх юм биш. Риог хєєж гаргасны дараа наашаа хэн ч зvглэхгvй. Хvнээс мєнгє зээлчихээд єрєє нэхэхээр нь шvдийг нь булгалаад хамрыг нь хавтгайлчихсан нєхрийг мэдсээр байж бусад нь яаж ч гуйгаад зээл єгч харагдаач! 8. Монголын тvvхий эдийн цорын ганц хэрэглэгч нь Хятад. Хэрэглэгчийн хувьд vйлдвэрлэлээ бас эзэмших нь маш ашигтай. Тvvнээс гадна vйлдвэр нэгэнт ашиглалтанд ороод тvvхий эд аваад эхэлбэл зах зээл нь vйлдвэрлэлээс шууд хараат болно. Иймээс хэрэглэгч єнєєдєр ямар ч vнээр хамаагvй мєн эзэмшигч болох сонирхолтой.9. Хэрэглэгчийн Монгол дахь хамгийн том єрсєлдєгч нь Хойд Америкийн компаниуд. Ерєєсєє ч ганц уул уурхай гэлтгvй Америкийн эрх ашиг ар шилэн дээр нь гараад ирэх нь тэдэнд хvсмээр зvйл биш. Тvvхэн уламжлалаараа монголчууд тэдэнд тєдий л тааламжтай ханддаггvй болохоор улс тєрийн шахалтаар ордыг эзэмших магадлал муу. Америкийн хєрєнгє оруулагчдыг эндээс шахаж гаргах хамгийн сайн арга нь монголчуудыг єєрсдийг нь ашиглах явдал.10. Хойд Америкийн болон дотоодын хєрєнгє оруулагчдын эсрэг хийрхэлийг єдєєгч, санхvvжvvлэгч эх гарвал нь тvvхий эдийн ирээдvйн хэрэглэгч. Гэхдээ энэ нь нарийн бvтэц зохион байгуулалт арга технологитой. Монголын ашигт малтмалын лицензийг єндєр vнээр авахад бэлэн гол тєлєв улсын мэдлийн том компаниуд ард нь байгаа. Лицензийн ченж маягийн бизнес хийхvйц хувийн голдуу жижиг компаниуд энэ зах зээл дээр хамгийн идэвхитэй хєдєлж хийрхэлийн анхдагч тєлбєрийг хийж байгаа юм. Стратегийн том ордуудыг эздээс нь салгах, хєрєнгє оруулагчийг хєєж гаргах нь тэдний хувьд улс тєрийн гэхээсээ ердийн шудрага бус єрсєлдєєнд илvv ашиг олох гэсэн зах зээлийн сэдэлтэй. Цаана нь байгаа улсын том компаниудад хэрэглэгч-эзэмшигч давхар болох эдийн засгийн сонирхол бий. Гэхдээ энэ бvхэн нь Засгийн газрын ерєнхий бодлоготой таардаг учир формал хэлбэрээр дэмжлэгтэй. 11. Хийрхэл дэгдээх арга технологи хvний санаанд оромгvй нарийн аргатай, танигдахгvй хэлбэрээр илэрлээ олдог болжээ. Ганц жишээ гэхэд Ийгл телевиз байна. Энэ нь Америкийн хєрєнгє оруулалттай зурагт. Америкийн телевиз Монгол дахь Хойд Америкийн хєрєнгє оруулалтыг гутааж, муулж байвал хамгийн итгэл vнэмшилтэй сонсогдоно. Америкийн хєрєнгє оруулалтыг дэмжиж, хоёр орны харилцааг хєгжvvлэх уриатай энэ телевизээр vvнийг хийлгэж чадаад л байна даа. Захирал нь Монголын нийгэмд юу болж байгааг огт сонирхдоггvй нь хєєрхєн завсар гаргаад єгчиж буй хэрэг. Ийгл нь Хойд Америкийн хєрєнгє оруулалтанд тааламжгvй ханддаг тєдийгvй илэрхий єдєєн хатгалга, улайм цайм гvтгэлэг явуулж чаддагаараа бусад мэдээллийн хэрэгслэлээс давуу талтай. Мэдээж энд дажгvй тєлбєр хийгдэж байж таарна. 12. Улс даяар хийсэн судалгаагаар бол Монголын хvн амын 70 орчим хувь нь том ордуудыг бушуухан ашиглаж vр дvнг нь тvргэн vзэх хvсэлтэй байна. Хvмvvс улс тєржихєєсєє илvv прагматик vзэлтэй байдаг. Хэт улс тєржиж, дээгvvрээ хоорондоо дэмий маргалдсанаас болоод орд газруудыг ашиглаж баялаг бvтээх явдал сунжирч байна гэж ард тvмэн vзэж байгаа аж. Ард тvмний нэр барих гэж байгаа бол vгvйдээ л судалгаа хэрэгтэй л дээ.13. Єнєєгийн хийрхэлд идэвхитэй оролцогсодын дэндvv дийлэнх хэсэг нь уул уурхай, ашигт малтмал, олон улсын гэрээ болон тvvний стандарт жишгийн тухай анхдагч ойлголтгvй байгаа. Тэр дундаа бамбай болгоод байгаа улс орон, ард тvмэн, аюулгvй байдлынхаа тухай тєсєєлєл ч байхгvй. Архи нь гараагvй хоёр согтуу авгай хэвлэлийн бага хурал гэгчийг зарлаж зэвсэгт тэмцэлд уриалж байгаа нь ердєє л шар тайлах эцсийн зорилттой. Зохион байгуулагчид нь ч дивтаат болох гэх мэтийн улс тєрийн жижиг эрх ашигт л явж буй нь илэрхий харагдана. Ихэнхдээ л монгол хvн зарчмын санал тавиад унахаар ард нь vнэндээ “ердєє л энэ vv” гэмээр жижигхээн хувийн хvсэл хясал байдаг дvрэм vйлчилж байгаа. Нєгєєтэйгvvр Засгийн газар хийж буй зvйлээ иргэдэд ойлгуулж зєв мэдээлэл єгєх vvрэгтэй боловч vvнээ мартсан учир хvмvvс ч гуйвсан мушгисан мэдээлэлд их илvv автаж байгаа нь хийрхэл газар авах нэг нєхцєл болжээ.
Цааш нь ярьвал зєндєє л юм байна, тєвєг тєвєг. Гурав дахь хєрш, геополитик, хvчний тэнцвэр гэж ойлгохгvй юмаар нь цєсийг нь хєєргєлтэй нь биш. Миний хувьд тэс хєндлєнгийн ажиглагч, анализ дvн шинжилгээ хийж буй нэгэн. 2017 онд нvvрс, vнс хоёр адилхан болно гэж би хэлээгvй. Би vзмэрч биш. Миний энэ буланг ашиглаж хийсэн реклам суртчилгаа. Хийлт, санааны хувьд харин надад таалагдсан шvv. Мєнхийн ядуу монголчуудад єнєєдєр юун тvрvvн гарааны мєнгє хэрэгтэй байна. 2200 жилийн тvvхэндээ ийм том бололцоотой ганц ч удаа таарч байгаагvй юм, энэ орон. Чингис хаанд ч ийм бололцоо олдоогvй юм шvv. 1973 он хvртэл Монголын зэсийг, 2003 он хvртэл Монголын нvvрсийг хэн ч тоодоггvй байсан тэр vе эргээд ирэх магадлал єндєр. Иймээс би vнсний тухай муухай сануулгыг харин ч талархаж байна. Намайг “худалдагдсан байна” гэж ирээд л зарлах юм. Энэ хорвоо дээр зарагддаггvй юм гэж бас байдаг юм шvv дээ. Дэлгvvрийн бараа шиг юм бодож байгаа бол мєнгєє ачиж авчраад наймаалцах гээд vз л дээ!. Надад дивтаат болж ард тvмнээ ганц сайн харж vзэх сонирхол алга, хойтон сонгуульд орох хvсэл бvр ч байхгvй. Тэр утгаараа би дивтаат горилогчдын єрсєлдєгч биш, ердєє хєндлєнгийн ажиглагч. Харин vйл явдал миний эх оронд болж байгаа учраас нєгєє талаасаа би хєндлєнгийн хvн биш юм. Учир нь би эх оронч хvн. Эх оронч vзлээсээ ямар нэг ашиг хонжоо хайгаад байхааргvй эх оронч хvн! Мораль: Маш том байлдаан болж олон цэрэг, морьд vхсэн газар нэгэн єлєн vнэг хvрээд иржээ. Олон жил идэх хvнсний нєєц харсан мань vнэг машид баярлан мишээв. Ингээд хэмнэлттэйгээр аль хатуу хvтvvгээс нь эхэлж идэхээр шийдэн нумын хєвчний сур мэрж байтал сумны сааль алдагдан хєєрхий vнэгний хvзvvг нэвт сvлбэн алжээ.

1 comment:

Anonymous said...

[url=http://www.pi7.ru/seks-sekrety/2031-zhenschiny-poschitali-dolguyu-prelyudiyu-izlishestvom.html ]Как одно с другим связанно, не пойму.... [/url]
Мне до родов ещё не скоро. Но вот задумываюсь уже о колясках, кроватках и т.д. Вот думаю, что вещи то естесственно все новые станем брать, кроватку также, т.к. они не очень дорогие. А вот коляску...Что-то я пропосмотрела и малость ошарашилась. По магазинам в своем городе не ходила. Но уже пропосмотрела кучу интернет магазинов.И цены очень даже нене очень большие. Не понимаю,почему на коляски-люльки такие цены. Ведь она понадобиться максимум месяцев на 6-7 пока малыш не сядет. И куда потом это добро за 15-20 тысяч.Провела аналогию с сайтом, где можно взять б.у. коляску. В разы дешевле на буквально новую коляску. Смысл тогда переплачивать какой? Ещё вопросик. Как всё таки удобнее, брать трансформер, или же лучше сначала коляску для новорожденных, а потом прогулочную. Что порекомендуете, и как было у вас?