Хэдийгээр Данзанравжаа жvжиг бичээд хєдєє хээр тоглуулж байсан баримт буй боловч нvvдэлчдэд театр байсангvй.
Нvvж явдаг болохоор юу гэж театр байхав. Театр бол хотын урбаан соёл. Нийслэл хот маань дєнгєж 1870-аад оноос нvvхээ больж суурьшсан гэж бодохоор манайд театр байтугай хот ч байсангvй. Хvрээ хийдэд майдар эргэх, цам харайх зэрэг vзvvлбэр болдгийг театртай гэхээсээ шашны vйлтэй холбож ойлговол зохилтой. Энэ бол бурхны сургаалыг ардуудад тайлбарлаж буй хэрэг. Єнгєрсєн зууны эхээр Нийслэл Хvрээнээ анхны театр vvссэн аж. Тэр нь Хятадын ший янгуу. Бээжин дуурь маягийн юм тоглож байсан болов уу. Тэр vед Хvрээнд байсан мажаар эр Галлет энэ тухай тодорхой єгvvлсэн аж. Явсаар гучаад оны vеэс єрнийн хэлбэртэй театр Зєвлєлтєєр дамжин орж иржээ. Vvнийг голдуу сурталчилгаанд ашиглана. Феодал, лам нарыг шоолон vзvvлэх ба тэд нь голдуу сохор доголон, нvvр ам нь vзэхийн тамтаггvй эрэмдгээр дvрслэгдэнэ. Жvжиг дуусахын vед хувьсгалт залуучууд гэх тэвхvvз малгайны доороос тайрсан vсээ цухуйлгасан бvстэй бvсгvй хvмvvс гарч ирээд “Хувьсгалын дайснууд сєнє” гээд улаан тугаараа дохиход мєнєєх эрэмдгvvд тайзнаа хамаанд авсан мэт єнхрєєд єгнє. Энэ тухай Намдаг гуайн дурсамжид их тодорхой бий. Нэгэн театрт эр эмийн явдлыг ёсчлон vзvvлэхэд ичиж эмээсэн vзэгчид нь хашгиралдан гарч зугтаж байжээ. Ерєнхий сайд Амарыг тайзнаа феодалын дvр бvтээ гэж шахсан ба цаадах нь дургvйцэхэд “єєрєє жинхэнэ феодал хvн байж єєрийн ангийн дvрийг гаргахаас татгалзав” хэмээн хувьсгалт зарга vvсгэж байв.
Манай театр ийм л тvвшингээс эхэлж єдий зэрэгтэй болжээ. Удалгvй Зєвлєлтєєс сайн найруулагчид ирсэн тєдийгvй тал нутгийн анхны мэргэжлийн жvжигчид ч буй болон єсч єндийсєн билээ. Єдгєє бид тэр vеийн жvжигчдийг “алтан vеийнхэн” гэж нэрлээд бараг дасч байх шиг. Vнэхээр тэр vе Монголын жvжиглэх урлагийн оргил vе байсан юм уу. Тэрнээс хойш уруудсан болж байна уу. Тэр vе яг оргил нь мєн юм бол тvвшин нь дахиж хvршгvй эд байх нь ээ. Ердєє ингээд л болоо юу?
“Сэргээш-3” мюзикл кино vvний хариуг єгєх мэт. Сvvлийн 70-80 жилд манай нийгэм, тvvнээ дагаад жvжиглэх урлаг хэрхэн хєгжсєн тvvхийг энэ мюзикл тун дажгvй эвлvvлэн харуулжээ. Уг мюзикл инээлгэнэ, хєгжєєнє, дурсуулна, эргэж санагалзуулна, хєгжлийн явцыг мэдрvvлнэ. Гучаад, тавиад, далаад оны жvжигчдийн арга барилыг элэглэж шоололгvйгээр бодит байсан байдлаар нь харуулжээ. Дагаад тухайн vеийн нийгмийг. Гэтэл энэ нь єнєєгийн бидэнд элэглэж цаашлуулж, явуулаад байгаа мэт. Нийгэм дэвшихийн хэрээр жvжгийн урлаг огцом хурдаар дээшлэн дэлхийн гэх стандарт жишигт очжээ. Мюзиклээс энэ бvхнийг жишиж харж болно.
Орост байтугай дэлхийд Шаляпин хэрийн дуучин дахиж тєрєєгvй л байна. Хамлетийн дvрийг Лаурэнс Оливэрээс дээр бvтээсэн хvн одоо болтол алга. Орсан Вэльсийн Иргэн К-д хvрэх кино хийгдсэнгvй. Гэх мэт, гэх мэт. Гэвч эдгээр иргэншсэн орнуудад жvжиглэх, найруулах урлаг олон жилийн ємнє жишиг тvвшиндээ хvрчихсэн байсан учир хооронд нь харьцуулга хийж болно. Хэн ч Дягитев, Пучинни, Эйзенштейн, Дункан, Чаплиний vеийг алт, мєнгєн гээд дахиж хvршгvй оргилоор зарладаггvй.
Монголд дэлгэц, тайзны урлагийг хєгжvvлэхэд vнэлж баршгvй нєлєє vзvvлсэн гэвэл єєр хэрэг. Єнєєгийн тvвшинг буй болгоход ахмад vе шат гишгvvр нь болсон. Яг “алтан vеийнхэн” буюу оргил цэг нь єнєєдєр байна. Дараа дараа эднээс дутуу болоод илvv хvмvvс тєрєх л биз. Одончимэгээс илvv жvжигчин хожим тєрєх л биз, єнєєдєртєє манай тайзны тvvхэнд тєрсєн хамгийн супер од нь тэр. Аглууг сєргvvлээд тэр vеийн тэр гуай хамаагvй илvv байсан гэх хvн зєндєє л биз, гэхдээ хоёр єєр нийгмийн тєдийгvй хоёр єєр тvвшин, технологийн єєр эрэмбийн хvмvvс учир харьцуулах аргагvй. Магадгvй єнгєрсєн vеийн олон жvжигчин єнєєдєр тєрсєн, єнєєгийн тvвшинд єсч торнисон, єнєєгийн эрэмбээр боловсорсон бол “алаад хаях” ч байсан байж мэдэш. Гэвч уржигдар хонь хариулж байгаад, єчигдєр хот орж ирэн жvжигчин болсон хаалттай нийгмийн уран бvтээлчдээс єєр илvv юу нэхэж болох байсан юм бэ. Тэр зэрэгтэй явж єнєєгийн манай хvрсэн тvвшинг буй болгоход хэрээрээ зvтгэсэн гавьяа нь гайхамшиг юм.
Хошин урлаг гэж бидний нэрлэж дасаад байгаа орчин vеийн мюзикл, элэглэл, памфлет хэдхэн жилийн дотор манайд нvдэн дээр vvсээд хєгжєєд стандарт хэмжээндээ очжээ. Кабарэ, 12 ууртай хvн, Чикаго хэрийн бvтээл хийхэд хєрєнгє мєнгєнєєс эхлээд техник, технологийн єндєр тvвшин нэхнэ. Гэтэл vvнийг нь нєхєх зах зээл байхгvй. Гэхдээ жvжиглэх авьяасын тvвшин дутахгvй болж. Энэхvv театрын олон тєрєл жанрыг нэгтгээд “хошин” гэсэн ганц хаяг єгєн тvvнээ их л доодсын урлаг, бараг л гудамжны тєрєл анги гэх нь холгvй хvмvvс байдаг. Санал нийлмээргvй байна. Урлагийн тєрєл жанр єєр єєрийнхєєрєє. Дотор дотроо л мэргэжлийн тvвшинтэй. Арваад жилийн ємнє хvний бие эрхтний доголдлоор vзvvлэн хийж, алиалах гээд алцаганав гэдэг байсан vетэй “Сэргээш-3”-ыг харьцуулаад vз л дээ. Бvр энэ бvтээлийг нь урьдах сэргээшvvдтэй нь харьцуулахад эрэмбийн ялгаа гарна. Инээлгэдэг, уяруулдаг, эмгэнvvлдэг, бодруулдаг Одончимэгийг манай гуч, тавь, далан оны жvжигчидтэй харьцуулж болно гэж vv. Хєгжлийн ийм их ялгаатай vеийн Жульетта-нуудыг хооронд нь харьцуулаад эхнийхийг нь алт, сvvлчийнхийг нь гууль гээд байгаа юм уу? Аан?
Sunday, July 1, 2007
ГУРВАН VЕ ДАМЖИЖ СЭРГЭСЭН ЦЭДЭГ
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
No comments:
Post a Comment